Het Mysterie Wardenier – Het boek

Johannes Wardenier beloofde Wolvega gouden bergen

Heel Wolvega liep in november 1934 vol, toen de geruchten over de ontdekking van Wardenier steeds harder klonken. Treinconducteurs spraken al over ‘Edisontown’, de prijzen voor bouwkavels rezen ineens de pan uit en inwoners mijmerden hardop over een gouden toekomst voor het dorp.

In de wijde omtrek was geen hotelkamer meer vrij, want iedereen wilde zo dicht mogelijk op het vuur rond ‘het genie’ Wardenier zitten. Na een week klapte alles uit elkaar. De jonge uitvinder werd een geniale fantast genoemd.

Bijna 85 jaar na ‘de week van Wardenier’ blijft de zaak mensen aanspreken. Het leven van de jonge uitvinder is omgeven met mysteries en zou zomaar het script voor een spannende film kunnen zijn. Meer nog: vanaf morgen wordt er in Steenwijk vier keer een musical opgevoerd waarin het leven van Wardenier centraal staat. Ook is er sinds 4 mei een expositie over hem in de openbare bibliotheek van Wolvega en binnenkort volgt een tentoonstelling in zijn geboorteplaats Steenwijkerwold.

Ook oud-journalist Henk Ymker is al decennia gefascineerd door het verhaal. Hij schreef in 1984 het boek Het mysterie Wardenier, dat in april opnieuw (en in een flink herschreven versie) werd uitgeven.

Ymker groeide op in Steenwijk en zag de mysterieuze uitvinder als jochie in die tijd vaak genoeg lopen. ,,Gesproken heb ik hem nooit, maar van mijn vader heb ik het verhaal over Wardenier meegekregen. Het heeft mij altijd wel beziggehouden en toen ik eenmaal actief was als journalist besloot ik er in te duiken.”

Crisis

Zo belandde Ymker begin jaren zestig van de vorige eeuw op de bank bij oud-wethouder Willem Muurling van Weststellingwerf. Hij was een van de hoofdrolspelers in de affaire Wardenier, maar weigerde ook maar iets te zeggen over die geschiedenis. Ymker: ,,Zodra ik die naam ter sprake bracht, klapte hij helemaal dicht.”

Muurling was in 1934 een jonge en ambitieuze wethouder. Op een dag kreeg hij een jonge uitvinder aan zijn deur, die hem vertelde over een revolutionaire ontdekking die hij had gedaan: een brandstofloze motor.

De plannen van Wardenier gaven de mensen hoop op betere tijden. Zijn fabriek zou werk bieden aan 13.000 mensen

Wardenier experimenteerde al sinds zijn zestiende met het ontwikkelen van een motor die op lucht in plaats van brandstof zou kunnen lopen. Zes jaar later was het hem gelukt, zo beweerde hij althans. Wardenier had alleen geld nodig om verder te kunnen met zijn plannen en Muurling was bereid hem te hulp te schieten. Hij wilde dan wel van Wardenier de verzekering dat de fabricage van de motor in Wolvega plaats zou gaan vinden. Uiteindelijk hoefde de gemeente geen geld in de plannen te steken: Wardenier kwam zelf met twee mysterieuze geldschieters.

Dat Muurling zo enthousiast raakte van de plannen valt gezien de economische omstandigheden in de jaren dertig wel te begrijpen, zegt Ymker. De wereldwijde crisis had ook in Nederland hard toegeslagen: het aantal faillissementen was hoog en de werkloosheid daardoor ook. ,,De plannen van Wardenier gaven de mensen hoop op betere tijden. Zijn fabriek zou enorm worden en werk bieden aan liefst dertienduizend mensen. Dat verklaart ook wel waarom Muurling en heel Wolvega de motor van Wardenier omarmden.”

Geniale fantast

Maar na een week speculeren eiste de gemeenteraad meer informatie over de betrokken geldschieters. Wardenier en Muurling weigerden echter nadere details te geven. Het scepticisme over de plannen van de jonge uitvinder nam daarna toe en deskundigen trokken de werking van zijn revolutionaire ontdekking in twijfel.

Daarna moest Wardenier zich melden bij burgemeester Eugen Nicolaas Walle Maas van Weststellingwerf. Hij werd uit het niets voor gek verklaard en opgenomen in een psychiatrische inrichting in Groningen. De burgemeester noemde hem ‘een geniale fantast’.

Later zei Wardenier dat Philips zijn plannen had gestolen en dat hij bewust kapot is gemaakt

Wethouder Muurling werd hard gestraft: hij moest aftreden en maakte in Steenwijk een herstart als opticien. Wardenier werd na een week in de kliniek alweer vrijgelaten. Volgens zijn arts mankeerde hij niets. Bij thuiskomst ontdekte hij dat ‘enkele heren’ zijn tekeningen en motor hadden meegenomen.

Ymker: ,,Later zei Wardenier dat Philips zijn plannen had gestolen en dat hij bewust kapot is gemaakt. Het gekke is wel dat hij sinds 1934 nooit meer heeft gewerkt, maar het hoofd financieel gemakkelijk boven water leek te kunnen houden.”

Tot de verbeelding spreken

Wardenier zou eens in de maand cheques van Philips innen en zo genoeg geld hebben om dure kostuums, boodschappen en materiaal voor nieuwe experimenten contant af te rekenen. Want in de jaren vijftig deed hij nieuwe pogingen om zijn heteluchtmotor te ontwikkelen. Voordat hij daar echt vorderingen mee maakte, overleed hij plotseling op 47-jarige leeftijd.

Het is het verhaal van een eenvoudige man die door hogere machten tegengewerkt lijkt te worden

Zijn lichaam zou daarna zijn begraven in Steenwijkerwold. Later bleek echter dat Wardenier daar helemaal niet ligt. Zelfs na zijn dood is de jonge uitvinder dus een mysterie.

Alle raadsels, vraagtekens en mysteries rond Wardenier blijven er volgens Ymker voor zorgen dat mensen geïntrigeerd raken door zijn levensverhaal. ,,Wardenier zal wel altijd tot de verbeelding blijven spreken. Het is het verhaal van een eenvoudige man die door hogere machten tegengewerkt lijkt te worden. Hoe de vork precies in de steel zit, zullen we waarschijnlijk nooit weten. Daarvoor is het al te lang geleden en direct betrokkenen zijn al overleden.”

De oud-journalist velt in zijn boek geen oordeel over de jonge uitvinder. ,,Was hij nou een geniale fantast of een genie? Ik heb slechts opgeschreven wat ik heb gehoord en gezien. Het is aan de lezer zelf om op die vraag het antwoord te geven.”

De tentoonstelling over Johannes Wardenier is tot en met 31 augustus te zien in de bibliotheek van Wolvega

Bron :  Frieschdagblad.nl